Trước đó, thiết bị tôi sử dụng hàng ngày là chiếc Microsoft Surface Pro 6 với vi xử lý Intel Core i5-8250U, RAM 8GB và SSD 128GB. Đối với một người dùng cơ bản như tôi, thiết bị này từng đáp ứng được các tác vụ như thao tác văn bản, duyệt web, và chỉnh sửa hình ảnh đơn giản. Dẫu vậy, sau nhiều năm sử dụng, Surface Pro 6 bắt đầu xuống cấp, hiệu năng giảm sút và dung lượng lưu trữ trở nên quá hạn chế.
Chiếc Mac nhỏ nhất là thiết bị của Apple mà tôi có thể mua mà không lo thủng một lỗ to trong túi.
Tôi quyết định đã đến lúc nâng cấp và trùng hợp thay đó cũng là lúc Apple giới thiệu chiếc Mac mini M4. Giá bán chỉ 15 triệu đồng cho bản tiêu chuẩn thực sự quá hấp dẫn, chiếc Mac nhỏ nhất là thiết bị của Apple mà tôi có thể mua mà không lo thủng một lỗ to trong túi, đặc biệt khi so sánh với mặt bằng chung của các sản phẩm Apple vốn thường có giá cao. Dù vậy, tôi cũng có chút lo lắng, vì trước đây tôi từng có thời gian ngắn sử dụng một chiếc MacBook Pro 2017 và gặp khá nhiều vấn đề: Touch Bar bị lỗi, ổ cứng chậm chạp, bàn phím không tốt, khiến trải nghiệm không mấy suôn sẻ, cũng có lẽ chỉ là xui xẻo, nhưng cũng khiến tôi không còn thiện cảm từ đó. Liệu Mac mini M4 có khác biệt không? Hóa ra, sau 2 tháng sử dụng, câu trả lời là “Có”!
Lựa chọn hợp lý nhất nhất trong tầm giá
Đầu tiên thì với tầm giá 15 triệu đồng, gần như mọi lựa chọn Windows nào cũng sẽ tốt hơn chiếc Surface cũ kia và sản phẩm cũng đa dạng từ máy bàn, laptop đến một chiếc Surface mới hơn như tôi từng dự định mua.
Mac mini M4 bản tiêu chuẩn có 16GB RAM, 256GB dung lượng lưu trữ
Vào lúc Apple mở bán Mac mini M4 tại Việt Nam, trên thị trường cũng không nhiều thiết bị có thể so sánh được. Những laptop trong tầm giá thường chỉ có cấu hình hạn chế và tôi không thật sự tin tưởng nó sẽ phục vụ mình được lâu dài, một chiếc máy bàn cũng không phải lựa chọn hấp dẫn vì quá to lớn, các mẫu lắp ráp sẵn thường không quá mạnh mẽ và đã lâu rồi không đụng đến linh kiện máy tính nên tôi cũng không hứng thú lắm với việc tự build máy. Còn về Surface Pro, với 15 triệu lựa chọn chỉ có thể là các mẫu Pro 7 Plus hay Pro 8 cũ, mà combo “PC + màn hình cảm ứng + đồ cũ 3-4 năm” rõ ràng là một nỗi lo cực lớn.
Một video của Linus Tech Tips so sánh Mac mini M4 với các máy thùng tự build và mini PC Windows càng cho thấy chiếc máy của Apple là lựa chọn hợp lý nhất cho nhu cầu công việc. Thành thật mà nói thì tôi không để tâm lắm đến các con số benchmark, Linus Tech Tips cũng đã thực hiện các bài test này nên nếu muốn thì bạn có thể tham khảo qua các ảnh chụp màn hình bên dưới, so sánh Mac mini M4 tiêu chuẩn với một mẫu mini PC Windows và máy bàn tự lắp ráp cùng mức giá.
Cấu hình 3 chiếc máy được so sánh
Kiểm tra GPU với Blender render cho thấy Mac mini M4 vượt trội so với chiếc mini PC Windows và chỉ thua kém một chút với máy thùng có card đồ hoạ rời
Và nếu bạn thường xuyên sử dụng AI như ChatGPT chẳng hạn, Mac mini M4 hoàn toàn vượt mặt các đối thủ trong tầm giá
Dù vẫn còn hơi lo ngại về việc sử dụng một chiếc máy không có màn hình tích hợp mà mình quen thuộc, nhưng vì không cần di chuyển nhiều, tôi quyết định “chốt đơn” và nhận máy vào giữa tháng 12, với suy nghĩ là nếu không ổn thì sẽ bán và quay về Windows.
Dọn nhà từ Windows sang macOS
Một trong những điểm cho đến nay vẫn khiến tôi ấn tượng là thiết kế của Mac mini M4. Chiếc máy này nhỏ gọn đến mức có thể đặt vừa trong lòng bàn tay. So với Surface Pro 6 hay máy tính để bàn, Mac mini M4 gần như biến mất trên bàn làm việc, nhường chỗ cho sự gọn gàng và tối giản, hoặc ít nhất là không làm chiếc bàn vốn đã bừa bộn của tôi trở nên chật chội hơn. Kích thước nhỏ giúp tôi dễ dàng di chuyển máy để vệ sinh bàn hoặc thậm chí mang đi nếu cần thiết.
Máy chỉ có sợi dây nguồn như thế này, adapter đã được đưa vào bên trong
Và Apple cũng khéo léo bố trí bộ chuyển đổi nguồn ngay bên trong máy, dây nguồn chỉ là một sợi dây cắm nhỏ gọn, không có adapter cồng kềnh bên ngoài. Chỉ tính bộ sạc của Surface Pro cũng đã có chiều dài gần ngang bằng Mac mini.
May mắn là tôi có một chiếc màn hình, bàn phím và chuột thì cũng sẵn có, nếu không lại phải tốn thêm một khoản tiền để mua những thứ này. Tuy nhiên sau một thời gian sử dụng, tôi quyết định mua thêm 1 màn hình nữa để dễ dàng làm việc hơn.
Mac mini M4 hay M4 Pro đều hỗ trợ lên đến 3 màn hình ngoài, giúp công việc trở nên dễ dàng hơn. Phiên bản M2 thế hệ trước chỉ hỗ trợ 2 màn hình.
Đây cũng là lần đầu dùng 2 màn hình với máy Mac, nhưng quá trình thiết lập rất dễ dàng, chỉ cần cắm dây và vào phần cài đặt hiển thị để sắp xếp vị trí hay xoay hình ảnh theo ý muốn là xong.
Trong dịp Tết, tôi phải đem máy về và cắm tạm vào TV của nhà để dùng đỡ, việc vận chuyển rất dễ dàng nhờ kích thước nhỏ gọn của máy, nhưng về lâu dài có lẽ phải mua thêm màn hình di động, và lúc này tôi mới chợt nhớ đến cái nút mở nguồn được bố trí kỳ lạ bên dưới máy, suýt nữa quên nó luôn. Còn nếu bạn hỏi Surface Pro đâu mà không dùng thì tôi đã bán nó rồi. Ban đầu tôi có thử dùng nó làm màn hình phụ bằng ứng dụng phản chiếu hình ảnh, nhưng độ trễ cao khiến không sử dụng được và tôi cũng không cho là nó sẽ hoạt động đáng tin cậy nữa.
Nút nguồn của máy nằm bên dưới máy nhưng bạn sẽ chẳng bị ảnh hưởng trong quá trình sử dụng đâu
Apple bố trí các cổng kết nối cần thiết ở mặt sau, bao gồm cổng nguồn, cổng Ethernet để cắm dây LAN (có thể nâng cấp lên 10Gb), cổng HDMI và 3 cổng USB-C Thunderbolt 4 (phiên bản M4 Pro là Thunderbolt 5).
Mặt trước có thêm 2 cổng USB-C, jack cắm tai nghe 3,5mm và đèn báo trạng thái, về cơ bản cũng đủ dùng nhưng có thể tôi sẽ mua thêm một adapter thể mở rộng thêm các kết nối vì máy không có khe đọc thẻ SD.
Một điểm đáng khen ngợi của macOS so với Windows là quá trình thiết lập ban đầu rất nhanh chóng, trực quan và đơn giản, không cần phải đăng nhập vào hàng loạt dịch vụ. Chỉ sau ít phút tôi đã có thể bắt đầu tải những phần mềm thường dùng.
Apple tích hợp sẵn Safari trong macOS, một trình duyệt được nhiều người dùng nhà Táo yêu thích và tôi lập tức sử dụng nó để tải Edge về ngay. Tôi dùng Edge trên mọi thiết bị của mình nên tiếp tục sử dụng nó để đồng bộ các lịch sử duyệt web.
Dù trên thiết bị nào, Edge cũng là trình duyệt yêu thích của tôi
Dù chỉ là bản tiêu chuẩn, nhưng vẫn mạnh mẽ đáp ứng nhu cầu công việc
Phiên bản Mac mini M4 tiêu chuẩn đi kèm với chip Apple M4, RAM 16GB và ổ cứng SSD 256GB. Bảng thông số của Mac mini có 2 điểm vô cùng hấp dẫn đối với những ai đang tìm mua một máy tính giá cả phải chăng mới.
Đầu tiên, dù có mức giá dễ chịu nhưng Mac mini được trang bị chip M4 mới nhất của Apple. Con chip này đã chứng minh sức mạnh của mình khi ra mắt trên iPad Pro và tôi hoàn toàn an tâm về việc nó sẽ được hỗ trợ trong rất nhiều năm tới. Và với việc không tích hợp bàn phím, chuột hay màn hình gì cả, tôi cũng giảm bớt nỗi lo hư hỏng linh kiện trong khoảng thời gian dài đó, vì một thiết bị điện tử càng nhồi nhét nhiều thứ thì càng dễ hỏng.
Thứ hai là RAM 16GB, Apple cuối cùng đã nâng cấp dung lượng RAM tối thiểu trên các mẫu Mac mới lên 16GB thay vì chỉ 8GB, điều này có thể là để hỗ trợ Apple Intelligence, nhưng chắc chắn các tác vụ khác cũng sẽ được hưởng lợi từ lượng bộ nhớ bổ sung này. 8GB trên máy tính vào cuối năm 2024 thật sự đã quá hạn hẹp.
Dung lượng bộ nhớ 16GB gần như đã là tối thiểu để máy tính hoạt động mượt mà, thật vui vì Apple không còn khăng khăng “8GB là đủ” nữa.
Sau 2 tháng sử dụng, đối với các nhu cầu cơ bản của tôi, từ làm việc với các dịch vụ của Google, duyệt web với hàng chục tab mở cùng lúc, đến chỉnh sửa hình ảnh đơn giản trên Photoshop, máy hoàn toàn “cân” được một cách mượt mà. Đặc biệt, chip M4 mang lại hiệu suất đáng kinh ngạc trong khi vẫn hoạt động êm ái.
Tôi không có công cụ để đo cụ thể điện năng tiêu thụ nhưng theo nhiều người dùng chia sẻ trên diễn đàn Reddit thì máy dùng rất ít điện năng. Một người dùng có nickname Significant-Win5417 chia sẻ: “Thứ này hầu như không tiêu thụ điện năng! Tôi đã mua chiếc Mac mini cơ bản M4 (256GB). Đây là chiếc Mac đầu tiên của tôi. Khi khám phá và thiết lập mọi thứ, tôi nhận thấy rằng nó sử dụng khoảng 4 watt. Phát các tệp HDR 4K bằng VLC tiêu thụ khoảng 5~6 watt. So sánh với NUC thế hệ thứ 10 của tôi với CPU i5 sử dụng khoảng 15 watt khi phát các tệp 4K.”
Về phần mình thì tôi chỉ có thể nói là không thấy có biến động gì trong hoá đơn tiền điện cả.
Dẫu vậy, bộ nhớ 256GB lại là một điểm trừ, nhất là với những ai thường xuyên phải lưu trữ hình ảnh, tài liệu công việc và phần mềm. Do đó, một ổ cứng gắn ngoài để mở rộng bộ nhớ có lẽ là phụ kiện thiết thực, đó là còn chưa nói Apple tính giá nâng cấp dung lượng lưu trữ cực kỳ đắt đỏ.
Dung lượng lưu trữ sau 2 tháng sử dụng chỉ còn trống 120GB, có lẽ sẽ sớm cạn kiệt.
Dù không hề gặp hiện tượng lag giật gì trong mọi tác vụ thường nhật, nhưng có một điều khiến tôi hơi khó chịu. Không rõ là do lỗi của macOS hay Microsoft mà trình duyệt Edge đôi khi bị “đơ” ở phía màn hình phụ, hiện tượng này xảy ra nhiều khả năng là do tôi sử dụng giao diện tab dọc bên màn hình chính và tab ngang truyền thống bên màn hình phụ, khi chuyển cả hai về cùng giao diện tab dọc thì không bị nữa, nhưng như vậy lại không tối ưu diện tích ở màn hình phụ.
Đối với chỉnh sửa video, tuy bản thân không làm việc này nhưng sau khi tham khảo một vài bài đánh giá thì có vẻ chiếc Mac mini M4 vẫn đáp ứng tốt, miễn là bạn đừng mong đợi thứ gì quá mạnh mẽ vượt xa mức tiền mình bỏ ra. Nếu nhu cầu cao hơn, chúng ta có phiên bản M4 Pro/ M4 Max dành cho những tác vụ “pro max” như thế này, còn Mac mini M4 tiêu chuẩn vẫn là chiếc máy dành cho những khách hàng phổ thông, không có nhu cầu đặc thù về công việc.
Giải trí và game
macOS nói riêng mang đến sự mượt mà và ổn định, chip M4 được Apple phát triển riêng cho hệ điều hành của chính mình, điều này giúp các ứng dụng tối ưu hoá rất tốt, và bạn gần như không phải lo lắng về việc cài đặt driver hay đối mặt với những lỗi vặt khó chịu thường gặp sau mỗi lần update Windows.
Như vậy, nói về công việc thì gần như đây là chiếc máy hoàn hảo so với số tiền bỏ ra. Bạn cũng có thể thoải mái bật hàng chục tab trình duyệt để làm việc, thư giãn với video trên YouTube hay đọc truyện mà chẳng lo bị chậm. Nhờ 16GB RAM, các tab cũng không load lại liên tục trừ khi không đụng đến trong một thời gian dài. Tất nhiên xem phim 4K cũng chẳng phải vấn đề lớn với chiếc máy này.
Một điểm mà tôi khá bất ngờ với Mac mini M4 là loa tích hợp sẵn của máy có chất lượng rất… bình thường, không tốt, nhưng quan trọng hơn là không tệ hại. Khi mua máy, tôi đã nghĩ sẽ cần phải mua thêm một chiếc loa nào đó để dùng, nhưng sau một vài bài nhạc thường nghe, hay vừa làm việc vừa bật phim, xem stream game, nó hoàn toàn có thể dùng nếu bạn không quá khắt khe, loa không bị rè khi mở to và âm lượng cũng vừa phải trong một căn phòng 20m2, cho đến nay tôi vẫn chưa mua thêm loa và tiếp tục dùng loa tích hợp.
Loa tích hợp dùng tạm cũng được nếu bạn không có nhu cầu âm thanh quá cao.
Nói đến giải trí trên máy tính thì có lẽ game là thứ mà nhiều người nghĩ đến nhất. Tuy nhiên, Windows vẫn là hệ điều hành tốt hơn khi nói đến chơi game. Hệ sinh thái game trên Windows vô cùng đa dạng, với sự hỗ trợ từ hầu hết các nhà phát triển game lớn. Ngoài ra, khả năng tùy chỉnh phần cứng trên các máy chạy Windows cũng là một điểm mạnh mà macOS khó có thể cạnh tranh.
Không phủ nhận những nỗ lực của Apple trong những năm qua để mang game AAA lên macOS, nhưng đó vẫn là con số quá nhỏ so với những gì Windows cung cấp và đối với những ai thường xuyên chơi game, macOS đơn giản là không thể đáp ứng. Các ứng dụng CrossOver giúp chơi game Windows trên macOS, nhưng cho đến giờ đó vẫn không phải lựa chọn đáng tin cậy.
Vì vậy, Windows vẫn sẽ là sự lựa chọn phù hợp hơn cho những ai chơi game trên máy tính.
Tôi vẫn không nghĩ Mac là nền tảng tốt cho game, nhưng ít nhất có thể dùng ứng dụng PS Remote Play để giải trí một chút bằng PS5 nếu muốn.
Nói như vậy, tôi vẫn chơi mọi game mình thích trên Mac mini, nhưng là “gián tiếp”. Chuyện là tôi thường chơi game trên PlayStation 5 và có ứng dụng PS Remote Play để chơi trên Mac mini, tất nhiên trải nghiệm không thể bằng được với chơi trực tiếp từ PS5, giật lag thì không vì kết nối mạng nội bộ, hình ảnh chỉ có độ phân giải 720p, nhưng vẫn đủ cho việc cày lv hay làm side quest để giải trí vài chục phút giữa lúc làm việc, còn khi thật sự muốn chơi game 2 – 3 giờ đồng hồ thì tắt Mac đi và mở TV đắm chìm trong thế giới game vẫn là trải nghiệm tốt hơn nhiều.
Từ “thử chơi” đến “dính thiệt” với Apple
Ban đầu, tôi chỉ định thử sử dụng Mac mini M4 trong một thời gian ngắn rồi quay lại Windows nếu không ổn. Nhưng sau hai tháng, tôi nhận ra rằng mình đã “dính” với sản phẩm này. Sự nhỏ gọn, hiệu năng mạnh mẽ, và trải nghiệm sử dụng mượt mà của Mac mini M4 đã khiến tôi quyết định gắn bó với nó.
Nếu bạn cũng đang phân vân lựa chọn máy tính dùng tại nhà, tôi nghĩ Mac mini M4 sẽ là một sản phẩm rất đáng cân nhắc, đặc biệt với mức giá hợp lý, hiệu năng vượt trội để chúng ta an tâm sử dụng trong nhiều năm tới.
