Một video ghi lại khoảnh khắc kinh hoàng khi một con cá voi lưng gù bất ngờ lao lên khỏi mặt nước và dường như nuốt chửng một người chèo thuyền kayak ngoài khơi Chile đã lan truyền với tốc độ chóng mặt trên mạng xã hội.
Trong đoạn clip gây sốc này, có thể thấy rõ con cá voi há miệng rộng, bao trùm cả người đàn ông cùng chiếc thuyền kayak nhỏ bé trước khi cả hai biến mất dưới mặt nước. Nhưng chỉ vài giây sau, người chèo thuyền lại xuất hiện, còn con cá voi thì khom lưng lặn xuống đại dương như chưa từng có chuyện gì xảy ra.
Nhìn vào cảnh tượng đó, không ít người đã đặt ra câu hỏi: Liệu con cá voi có thực sự định ăn thịt con người? Hay đây chỉ là một tai nạn ngoài ý muốn khi con vật khổng lồ này đang săn mồi?
Adrián Simancas, người đàn ông trong đoạn video, cho biết anh đang cùng cha mình chèo thuyền trên vùng biển thuộc eo biển Magellan, Chile, vào ngày 8/2 thì bất ngờ rơi vào tình huống mà anh mô tả là “đối diện với cái chết”. Khi con cá voi lao vọt lên từ dưới nước, anh không kịp phản ứng mà chỉ cảm nhận được cơ thể mình bị nhấc bổng lên rồi chìm xuống làn nước lạnh.
Trong khoảnh khắc bị nuốt chửng, Simancas hoảng loạn đến mức không thể suy nghĩ được điều gì ngoài việc tin chắc rằng mình đã không còn cơ hội sống sót. Nhưng chỉ vài giây sau, anh nhận ra con cá voi không thực sự giữ anh lại mà đã nhổ anh ra gần như ngay lập tức. May mắn thay, dù trải qua một cú sốc tinh thần khủng khiếp, anh không bị thương và nhanh chóng được cha mình kéo lên khỏi mặt nước. Hai cha con sau đó trở về bờ trong trạng thái vừa hoang mang vừa kinh ngạc vì những gì vừa trải qua.
Câu chuyện của Simancas ngay lập tức khiến nhiều người nhớ đến những truyền thuyết hay thậm chí là các câu chuyện viễn tưởng về việc con người bị cá voi nuốt chửng. Tuy nhiên, dưới góc nhìn khoa học, điều này hoàn toàn không có khả năng xảy ra.
Cá voi lưng gù (Megaptera novaeangliae) là loài động vật ăn lọc, chủ yếu tiêu thụ những sinh vật nhỏ như cá, tôm, động vật phù du bằng cách hớp một lượng lớn nước biển rồi lọc con mồi qua các tấm sừng baleen. Khác với các loài săn mồi thực thụ như cá mập, cá voi lưng gù không có răng sắc nhọn để cắn xé thịt mà chỉ dựa vào phương thức lọc thức ăn để duy trì sự sống. Điều đó có nghĩa là, về mặt cấu trúc cơ thể, chúng không có khả năng nhai hay tiêu hóa một con mồi có kích thước lớn như con người.
Theo Erich Hoyt, nhà nghiên cứu tại tổ chức Whale and Dolphin Conservation (WDC) ở Anh, cá voi lưng gù không chủ đích săn mồi theo cách nuốt chửng con mồi như những gì diễn ra trong video. Ông nhận định rằng trường hợp của Simancas gần như chắc chắn là một tai nạn khi con cá voi đang săn đàn cá nhỏ gần mặt nước và vô tình hớp trúng cả chiếc thuyền kayak. Hoyt cho rằng, mặc dù có vẻ như Simancas đã hoàn toàn lọt vào miệng con cá voi, nhưng trong thực tế, có khả năng anh chỉ bị cuốn vào dòng nước xung quanh miệng nó và ngay lập tức bị đẩy ra ngoài khi con cá voi nhận ra vật thể lạ không phải là thức ăn của mình.
Đây không phải là lần đầu tiên xảy ra sự cố con người bị cá voi “nuốt chửng”. Vào năm 2020, một video khác cũng từng ghi lại cảnh một con cá voi lưng gù lao lên từ mặt nước và dường như khép miệng quanh hai người chèo thuyền kayak ở California. Sự việc xảy ra khi hai người này đang trôi nổi giữa một đàn cá lớn – mục tiêu săn mồi của cá voi lưng gù. Sau khi nhận ra điều bất thường, con cá voi ngay lập tức mở miệng và thả họ ra mà không gây ra bất cứ thương tích nào.
Một trường hợp khác vào năm 2021 cũng gây xôn xao dư luận khi một thợ lặn tôm hùm ngoài khơi Massachusetts khẳng định anh đã bị kẹt trong miệng cá voi lưng gù trong khoảng 30 giây trước khi bị nhổ ra. Các nhà khoa học cho rằng trong cả ba trường hợp này, con người đều vô tình lọt vào đường đi của cá voi khi chúng đang săn mồi, và phản ứng nhổ ra ngay lập tức của cá voi cho thấy chúng không có ý định ăn thịt con người.
Trên thực tế, kích thước của con người quá lớn để cá voi lưng gù có thể nuốt trọn. Theo các nghiên cứu trước đây, một số cá thể cá voi lưng gù từng được tìm thấy với chim biển auklet Cassin (Ptychoramphus aleuticus) trong dạ dày, nhưng những con chim này chỉ dài khoảng 23 cm, nhỏ hơn rất nhiều so với một người trưởng thành. Điều đó cho thấy, ngay cả khi con cá voi vô tình nuốt phải một sinh vật khác, nó cũng phải là loài có kích thước rất nhỏ để có thể lọt qua cổ họng của nó.
Tuy cá voi lưng gù không ăn thịt con người, nhưng chúng vẫn có thể gây nguy hiểm trong một số trường hợp nhất định. Đã có những ghi nhận về việc cá voi lưng gù vô tình làm bị thương con người khi chúng cảm thấy bị đe dọa hoặc khi bảo vệ con non. Năm 2020, một con cá voi mẹ ở Úc từng tấn công những người bơi lội do lo sợ con của mình bị đe dọa, khiến hai người phải nhập viện. Dù vậy, các nhà khoa học vẫn khẳng định loài động vật này không có xu hướng chủ động tấn công con người, mà ngược lại, chúng còn nổi tiếng với hành vi “anh hùng” khi từng giải cứu các loài động vật khác khỏi sự tấn công của cá voi sát thủ (Orcinus orca).
Điều thú vị là ngay trước khi vụ việc xảy ra, Simancas và cha anh đã thảo luận về cá voi sát thủ, một loài cá voi có mặt ở vùng biển Chile. Khi con cá voi xuất hiện bất ngờ, anh thậm chí còn nghĩ rằng mình vừa đối mặt với một con cá voi sát thủ. Tuy nhiên, dù có biệt danh “sát thủ đại dương”, nhưng cá voi sát thủ hoang dã chưa từng ghi nhận bất kỳ trường hợp nào tấn công con người.
Theo Erich Hoyt, trường hợp duy nhất cá voi sát thủ cắn người xảy ra vào năm 1972, khi một vận động viên lướt sóng ở California bị cá voi sát thủ nhầm với hải cẩu. Ngoài ra, một số cá voi sát thủ ở Tây Nam châu Âu có xu hướng tấn công tàu thuyền, nhưng loài này chỉ thực sự trở nên nguy hiểm khi bị nuôi nhốt – như những sự cố thương tâm tại các công viên hải dương trước đây.
