Khi khám phá sâu hơn về thế giới động vật, chúng ta sẽ nhận ra rằng để đảm bảo sự tiếp nối của dòng giống, nhiều loài sinh vật sẵn sàng đánh đổi cả sự sống của mình. Những câu chuyện về sự hy sinh này vừa bi tráng, vừa tàn khốc, nhưng đồng thời cũng là minh chứng rõ ràng nhất về sức mạnh của bản năng sinh tồn trong tự nhiên.
Trong thế giới côn trùng, có lẽ ít loài nào có hệ thống xã hội tinh vi và chặt chẽ như loài ong. Trong tổ ong, mỗi cá thể đều có vai trò riêng biệt. Ong thợ làm nhiệm vụ thu thập mật và bảo vệ tổ, ong chúa có trách nhiệm sinh sản, còn ong đực chỉ có một mục đích duy nhất: giao phối. Cuộc đời của ong đực ngắn ngủi và dường như chỉ xoay quanh một nhiệm vụ duy nhất: duy trì sự sinh sản của tổ ong. Không giống như ong thợ bận rộn xây dựng tổ và tìm kiếm thức ăn, ong đực không làm gì ngoài việc chờ đợi thời khắc quan trọng nhất của đời mình: cơ hội giao phối với ong chúa.
Tuy nhiên, điều mà ít người biết là khi ong đực hoàn thành nhiệm vụ của mình, đó cũng là lúc cuộc đời nó chấm dứt. Khi giao phối với ong chúa, cơ quan sinh sản của ong đực bị kẹt lại trong cơ thể ong chúa, khiến nó bị thương nặng và nhanh chóng suy kiệt. Chỉ sau chưa đầy hai giờ sau khi giao phối, ong đực sẽ chết. Sự hy sinh của chúng là cái giá phải trả để đảm bảo ong chúa có thể thụ tinh và đẻ ra những thế hệ mới, giúp tổ ong tiếp tục phát triển.
Tuy sự hy sinh của ong đực đã đủ bi tráng, nhưng câu chuyện của loài bọ ngựa còn tàn khốc hơn rất nhiều. Trong thế giới của bọ ngựa, giao phối không chỉ là một nghi thức sinh sản mà còn là một trận chiến sinh tồn thực sự. Hành vi “ăn thịt đồng loại” ở bọ ngựa là một trong những hiện tượng đặc biệt nhất trong tự nhiên. Khi bọ ngựa đực tìm được bạn tình và hoàn thành nhiệm vụ giao phối, nó thường bị con cái ăn thịt ngay sau đó. Đây không phải là một sự kiện ngẫu nhiên, mà là một chiến lược sinh tồn có chủ đích.
Lý do là bởi bọ ngựa cái cần một nguồn năng lượng khổng lồ để phát triển trứng sau khi thụ tinh. Và không có nguồn dinh dưỡng nào dồi dào bằng chính cơ thể của bọ ngựa đực. Nhiều nghiên cứu khoa học đã chứng minh rằng những con bọ ngựa cái ăn thịt bạn tình của mình có khả năng sinh ra nhiều trứng hơn, trứng cũng khỏe mạnh hơn, giúp nâng cao tỷ lệ sống sót của thế hệ sau. Dù có vẻ tàn nhẫn, nhưng đây lại là một quy luật sinh tồn cực kỳ hiệu quả. Bọ ngựa đực, dù bị ăn thịt, nhưng các gen của nó vẫn được truyền lại, và theo một cách nào đó, nó đạt được sự “bất tử” thông qua thế hệ con cháu của mình.
Không chỉ có ong và bọ ngựa, nhiều loài sinh vật khác trong tự nhiên cũng có những chiến lược sinh sản đầy khắc nghiệt. Bạch tuộc đực, sau khi hoàn thành nhiệm vụ giao phối, thường trở nên yếu ớt và nhanh chóng chết đi. Bạch tuộc cái sau đó sẽ tự mình chăm sóc trứng, bảo vệ chúng khỏi kẻ thù và cung cấp oxy cần thiết cho đến khi trứng nở. Trong suốt thời gian này, nó không ăn uống gì cả, và khi những con bạch tuộc con rời khỏi trứng, con mẹ cũng kiệt sức và chết. Đây là một trong những hành vi hy sinh bi tráng nhất trong thế giới động vật: một sự đánh đổi mạng sống để đảm bảo thế hệ sau được sinh ra khỏe mạnh.
Ngay cả trong thế giới chim, sự hy sinh vì sinh sản cũng không hề hiếm gặp. Trong mùa sinh sản, nhiều loài chim đực phải thể hiện những điệu nhảy phức tạp, khoe bộ lông rực rỡ hoặc hát vang cả khu rừng để thu hút bạn tình. Nhưng sự cạnh tranh này không hề đơn giản, những con chim đực yếu hơn sẽ không thể giành được bạn tình và có thể sẽ không bao giờ có cơ hội truyền lại gen của mình. Trong những trường hợp khắc nghiệt hơn, chim đực còn có thể bị thương hoặc thậm chí bỏ mạng trong các cuộc chiến giành quyền giao phối.
Tuy nhiên, trong những năm gần đây, các hoạt động của con người đang đẩy nhiều loài động vật vào tình trạng nguy hiểm, ảnh hưởng trực tiếp đến chu kỳ sinh sản của chúng. Tình trạng phá rừng, ô nhiễm môi trường, biến đổi khí hậu và suy giảm đa dạng sinh học khiến nhiều loài động vật không còn môi trường sống phù hợp. Số lượng ong giảm sút nghiêm trọng, khiến quá trình thụ phấn tự nhiên bị gián đoạn. Bọ ngựa cầu nguyện cũng đang mất dần nơi trú ẩn do các cánh rừng bị chặt phá. Nếu những loài này biến mất, hệ sinh thái sẽ bị xáo trộn mạnh mẽ, ảnh hưởng đến cả chuỗi thức ăn và sự cân bằng của thiên nhiên.
