Các nhà thiên văn học có thể đã giải mã được một tín hiệu X-ray bí ẩn từ một ngôi sao đang hấp hối, điều đã khiến giới khoa học đau đầu suốt hơn 40 năm qua.
Dữ liệu mới từ kính viễn vọng Chandra X-ray Observatory của NASA và XMM-Newton của Cơ quan Vũ trụ Châu Âu (ESA) cho thấy một hành tinh có thể đã bị phá hủy bởi một sao lùn trắng—loại sao mờ nhạt và già cỗi—nằm ở trung tâm tinh vân Helix, hay còn được gọi là WD 2226-210.
Theo Trung tâm Chandra X-ray (CXC), một tinh vân hành tinh là giai đoạn cuối của một ngôi sao khi nó đã phóng ra các lớp bên ngoài của mình, để lại một lõi nhỏ, sáng mờ gọi là sao lùn trắng ở trung tâm.
“Chúng tôi có thể đã tìm ra nguyên nhân đằng sau bí ẩn kéo dài hơn 40 năm này,” nhà nghiên cứu Sandino Estrada-Dorado từ Đại học Quốc gia Tự trị Mexico cho biết. “Chúng tôi tin rằng tín hiệu X-ray này có thể đến từ những mảnh vỡ hành tinh bị kéo vào sao lùn trắng—một hồi chuông báo tử cho hành tinh đã bị hủy diệt trong tinh vân Helix.”
Hành tinh đầu tiên bị sao lùn trắng nuốt chửng?
Nếu tín hiệu X-ray thực sự xuất phát từ những tàn dư của một hành tinh đang bị hút vào sao lùn trắng, đây sẽ là trường hợp đầu tiên con người quan sát được một hành tinh bị phá hủy bởi chính ngôi sao trung tâm trong một tinh vân hành tinh, theo CXC.
Dữ liệu thu thập từ các năm 1992, 1999 và 2002 cho thấy tín hiệu X-ray từ sao lùn trắng này khá ổn định về độ sáng. Tuy nhiên, phân tích mới nhất phát hiện sự thay đổi nhỏ nhưng đều đặn trong tín hiệu X-ray theo chu kỳ 2,9 giờ, cho thấy có thể vẫn còn tàn dư của một hành tinh cực kỳ gần với sao lùn trắng này.
Trước đó, các nhà khoa học từng cho rằng có một hành tinh cỡ sao Hải Vương (Neptune) quay quanh sao lùn trắng này với chu kỳ chưa đầy ba ngày. Nhưng nghiên cứu mới lại đưa ra một giả thuyết táo bạo hơn: có thể đã từng tồn tại một hành tinh cỡ sao Mộc (Jupiter) ở vị trí còn gần hơn nữa.
“Hành tinh xấu số này có thể ban đầu ở cách xa sao lùn trắng, nhưng dần dịch chuyển vào trong do tác động hấp dẫn từ các hành tinh khác trong hệ,” CXC giải thích. “Khi nó tiến đủ gần, lực hấp dẫn khủng khiếp của sao lùn trắng đã xé toạc hoặc thậm chí hủy diệt hoàn toàn hành tinh đó.”
Điều thú vị là tinh vân Helix không phải là nơi duy nhất có tín hiệu X-ray bất thường. Các nhà thiên văn học nhận thấy nó có một số đặc điểm tương tự với hai sao lùn trắng khác nằm bên ngoài các tinh vân hành tinh.
Một trong số đó có thể đang kéo vật chất từ một hành tinh đồng hành, nhưng với tốc độ chậm hơn mà không phá hủy hoàn toàn hành tinh này. Trong khi đó, sao lùn trắng còn lại có dấu hiệu đang hút tàn dư của một hành tinh đã bị vỡ nát về phía bề mặt của nó.
Điều này dẫn đến một giả thuyết rằng ba sao lùn trắng này có thể đại diện cho một loại thiên thể mới—một lớp đối tượng thiên văn chưa từng được xác định trước đây.
“Tìm kiếm thêm những hệ sao tương tự là điều cực kỳ quan trọng,” nhà vật lý thiên văn Jesús Toala từ Đại học Quốc gia Tự trị Mexico, đồng tác giả nghiên cứu, nhấn mạnh. “Chúng có thể giúp chúng ta hiểu rõ hơn về số phận của các hành tinh khi ngôi sao chủ của chúng già đi, giống như Mặt Trời của chúng ta trong tương lai.”
